انواع تابلو برق از نظر کارکرد

تابلو برق چیست؟

گسترش تکنولوژی و مصرف بی رویه انرژی در سطح زمین می تواند پیامدهای ناگواری را برای آینده بشر و جهان هستی به دنبال داشته باشد، به طوری که طی اختراعات و اکتشافات جدید دانشمندان همواره به دنبال آن هستند تا از تکنولوژی در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی و کنترل منابع طبیعی استفاده کنند، از این رو امروزه از ابزارهای مختلفی در خصوص مصرف صحیح انرژی های طبیعی برق و گاز استفاده می شود و تابلو برق از جمله مهم ترین ابزاری است که بشر طی چند دهه اخیر در زمینه کنترل مصرف برق و کاهش خطرات ناشی از مصرف بی رویه و نادرست این انرژی ابداع نموده و از آن استفاده می کند.

اگر می پرسید تابلو برق چیست؟ یا اصلا چه کاربردی دارد؟ باید به شما بگوییم تابلو برق همان جعبه بزرگی است که در ورودی مجتمع های مسکونی بزرگ، آپارتمان ها یا حتی واحد های صنعتی روی شبکه توزیع برق ساختمان نصب شده و وظیفه نگهداری از سیستم های هدایت کننده جریان برق ساختمان را برعهده دارد.

شما حتما این تابلو یا جعبه بزرگ را در ورودی اغلب ساختمان ها دیده اید که معمولا با علامت اخطار زرد رنگی دقیقا در ورودی ساختمان ها نصب می شود. جنس تابلوها معمولا از فلز می باشد و به لحاظ ساختار به دو بخش درونی و بیرونی تقسیم بندی می شوند. بخش بیرونی که شامل محفظه تابلو بوده و از فلز ساخته می شود، وظیفه حفاظت ابزارهای الکتریکی نصب شده داخل تابلو را برعهده دارد؛ اما بخش درونی همان محفظه داخلی است که ابزارهای هادی جریان برق را در خود تعبیه نموده است.

تابلوهای برق معمولا به لحاظ کارکرد، جنس ساختاری، نحوه نصب، درجه حفاظت و کاربرد در مصارف گوناگون به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند و برای استفاده صحیح از این ابزار و کاربرد آن ها در واحدهای مسکونی، تجاری و صنعتی لازم است با انواع آن ها آشنا بود. بدین ترتیب در این مقاله به منظور آشنایی بیشتر با سیستم این ابزار به معرفی انواع تابلو برق از نظر کارکرد می پردازیم و درجه حفاظت تابلوها را نیز بررسی می کنیم.

شکل 1  تابلو برق

انواع تابلو برق از نظر کارکرد

همانطور که اشاره شد تابلو برق جعبه بزرگی است که در ورودی ساختمان های مسکونی، تجاری و صنعتی نصب شده و وظیفه حفاظت از ابزارهای هدایت کننده جریان برق ساختمان را برعهده دارد. در واقع تمامی ابزارهای هادی، الکتریکی و سیستم های هدایت کننده جریان برق ورودی ساختمان به همراه چندین کلید و پریز کنترلی داخل محفظه این تابلو نصب می شود تا بدین طریق از برخورد عوامل بیرونی با سیستم های هادی برق و وارد شدن شوک الکتریکی به کاربران تجهیزات و سیستم های الکترونیکی جلوگیری به عمل آورد.

بنابراین تابلو یک سیستم حفاظتی است که علاوه بر کنترل جریان مصرف برق در ساعات مختلف و بهینه سازی انرژی، در زمینه پیشگیری از حوادث ناگوار مثل برق گرفتگی ها و آتش سوزی های ایجاد شده به دلیل اتصالات کوتاه شبکه های توزیع نیز قابل استفاده می باشد.

همانطور که گفته شد تابلو برق به لحاظ ساختاری، نحوه نصب و حتی شدت ولتاژهای ورودی یا درجه حفاظت به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود و بهتر است در هر شرایط و محیطی از نوع ایده آل آن استفاده نمود. بنابراین در ادامه به معرفی سه نوع اصلی از انواع تابلو برق از نظر کارکرد می پردازیم:

• تابلوی تقسیم واحد

این تابلو برق معمولا در ورودی ساختمان یا آشپزخانه نصب شده و وظیفه جعبه تقسیم های پراکنده ساختمان های قدیمی را برعهده دارد، یعنی تغذیه مدارهای روشنایی و پریزهای هر واحد مسکونی را تامین می کند. در این تابلوهای برق سیم‌کشی، سامانه‌ های جریان ‌ضعیف، تغذیه روشنایی و پریزهای برق به شکل مجزا از هم نصب شده و در صورت بروز اتصالات کوتاه شبکه یا خطا در بخش از واحد ساختمان، تنها همان بخش را از مدار خارج کرده و از بروز حوادث ناگوار جلوگیری می کنند.

• تابلوی عمومی

این تابلو در تامین برق واحدهای عمومی ساختمان مثل راه‌پله، پارکینگ، بام و حیاط به کار برده می شود. تابلوهای عمومی در دسترس تمامی اهالی ساختمان بوده و معمولا در پیلوت ها نصب می شوند. سیستم ‌های آنتن مرکزی، آیفون، اعلام حریق، موتورخانه و آسانسور از تابلو های برق عمومی تغذیه خود را تامین می کنند.

• تابلوی کنتور

تابلوی کنتور که آن را تحت عنوان تابلوی اصلی نیز معرفی می کنند، در زمینه تامین جریان برق تمامی واحدهای ساختمان و واحدهای مشترک کاربرد دارد. این تابلو یکی از مهم ترین منابع تغذیه ساختمان می باشد. به لحاظ ساختاری باید گفت که کابل اصلی از سمت پایین تابلو وارد کلید فیوز شده و کلید فیوز تابلو نیز غالبا از نوع قابل قطع زیر بار می باشد.

در زمینه بررسی سطح ولتاژ تابلوها یا درجه حفاظت تابلوها معمولا با سه نوع تابلو برق مواجه هستیم که هر سه دسته را به صورت زیر تقسیم بندی می کنند:

• تابلو‌های فشار ضعیف که از سطح ولتاژهای کمتر از 1000 ولت برخوردار هستند.
• تابلو‌های فشار متوسط که دارای سطح ولتاژهای 1000 الی 36000 ولت می باشند.
• تابلو‌های فشار قوی که سطح ولتاژی بالاتر از 36000 ولت دارند.

شکل 2  تابلو برق واحدهای صنعتی

سطح تابلوسازی در ایران

کارشناسان حوزه برق و الکترونیک بر این باور هستند که تابلوهای برق قلب مجموعه و تاسیسات صنعتی و ساختمانی را تشکیل داده و کنترل جریان برق و بهینه سازی مصرف انرژی بسیار موثر می باشند. در واقع با استفاده از تابلو برق و انواع آن می توان در تامین جریان برق سیستم های ایمنی، حفاظتی، روشنایی، آسانسور، موتورخانه، گرمایشی و سرمایشی بهترین عملکرد را داشت و در نهایت با تامین انرژی مورد نیاز واحدهای گوناگون به بهترین شکل در مصرف انرژی صرفه جویی ها لازم را به انجام رساند و از بروز حوادث و پیامدهای ناگوار جلوگیری نمود.

به طور کلی هدف از کاربرد تابلوهای برق در واحدهای صنعتی، تجاری و مسکونی تامین جریان برق واحدها به شکل کاملا بهینه و صحیح آن می باشد؛ اما فراموش نکنید که به وسیله این تکنولوژی می توان از تجهیزات، دستگاه ها و مدارهای متصل در برابر جریان های زیاد، تغییر ولتاژ ناگهانی، قطع و وصل شبکه برق، اتصال به زمین و جریان های اتصال کوتاه، اقدامات ایمنی لازم را به انجام رساند و از این تجهیزات در برابر عوامل مختلف حفاظت نمود.

ساخت و تولید تابلو برق آن هم در انواع مختلف به تجهیزات، تکنولوژی ها و دانش و علوم خاص فنی و مهندسی نیاز دارد که با وجود مشکلات اقتصادی و سیاسی حاکم بر جامعه ما، امروزه شاهد تولید انواع تابلو برق های مونتاژی می باشیم که به کشورهای همسایه نیز صادر می شوند؛ اما با این حال هنوز هم تامین این ابزار کاربردی در تعداد بالا به دلیل کمبود امکانات تولیدی در کشور ما قابل انجام نبوده و بیشتر از واردات این کالا در کشور استفاده می شود.

بنابراین اگر می پرسید سطح تابلوسازی در ایران چگونه است؟ باید به شما بگوییم که هنوز به سطح یکسان صادرات و واردات این کالا نرسیده ایم و لازم است با یاری مهندسین متخصص کشور در ابتدا به ساخت تجهیزات تابلوهای برق پرداخته و سپس سطح تولید تابلوهای برق را تا اندازه صادرات آن به سایر کشورها افزایش دهیم.

شکل 3  تابلو برق